Thế giới quanh ta là một bức tranh đầy màu sắc, từ màu xanh của bầu trời, màu đỏ của hoa cho đến màu vàng của nắng. Tuy nhiên, đối với một số người, bức tranh ấy lại không hoàn toàn như vậy. Họ không thể phân biệt được một số màu sắc nhất định hoặc nhìn thấy các tông màu khác với người bình thường. Đây là tình trạng được biết đến với tên gọi bệnh mù màu (hay rối loạn sắc giác). Tình trạng này có thể ảnh hưởng đến cuộc sống hàng ngày, công việc và các hoạt động học tập.

     Bài viết này sẽ đi sâu vào việc giải đáp mù màu là bệnh gì, khám phá những nguyên nhân mù màu phổ biến nhất, từ bẩm sinh đến mắc phải, đồng thời cung cấp những thông tin hữu ích về cách quản lý và hòa nhập với tình trạng này.

MÙ MÀU LÀ GÌ? VÌ SAO LẠI XẢY RA?

     Về bản chất, mù màu không phải là mù hoàn toàn. Nó là một rối loạn về khả năng phân biệt màu sắc. Mắt người có các tế bào cảm thụ ánh sáng gọi là tế bào nón. Các tế bào này có ba loại, mỗi loại nhạy cảm với một màu cơ bản: đỏ, xanh lá cây và xanh dương. Khi một trong các loại tế bào này bị thiếu hoặc hoạt động không hiệu quả, khả năng nhận biết màu sắc sẽ bị ảnh hưởng.

Tùy thuộc vào loại tế bào bị ảnh hưởng mà người bệnh sẽ có các dạng mù màu khác nhau. Phổ biến nhất là mù màu đỏ – xanh lá (chiếm khoảng 99% các trường hợp).

NGUYÊN NHÂN GÂY MÙ MÀU – BẨM SINH VÀ MẮC PHẢI

     Nguyên nhân mù màu được chia thành hai nhóm chính: di truyền bẩm sinh và do các yếu tố mắc phải.

Mù Màu Bẩm Sinh (Di Truyền)

     Đây là nguyên nhân phổ biến nhất, chiếm đa số các trường hợp.

• Đặc điểm: Tình trạng này thường là do di truyền, cụ thể là gen lặn nằm trên nhiễm sắc thể giới tính X. Vì nam giới chỉ có một nhiễm sắc thể X (XY) nên họ có nguy cơ cao hơn rất nhiều (khoảng 8%) so với nữ giới (chỉ khoảng 0,5%) để biểu hiện bệnh.
• Tính chất: Mù bẩm sinh thường đối xứng ở cả hai mắt và không thay đổi theo thời gian. Đây là một tình trạng không thể chữa khỏi hoàn toàn.

Mù Màu Mắc Phải

     Tình trạng này xuất hiện sau khi sinh, do các yếu tố tác động bên ngoài hoặc bệnh lý. Nguyên nhân mù màu mắc phải bao gồm:

• Bệnh lý mắt:

  • Thoái hóa điểm vàng: Tổn thương điểm vàng, khu vực chịu trách nhiệm cho thị lực trung tâm và nhận biết màu sắc.
  • Đục thủy tinh thể: Thủy tinh thể bị đục có thể làm thay đổi cách ánh sáng đi vào mắt, ảnh hưởng đến khả năng phân biệt màu sắc.
  • Bệnh thần kinh thị giác: Tổn thương dây thần kinh thị giác do bệnh glôcôm, viêm hoặc các bệnh lý khác có thể gây rối loạn màu sắc.

 

• Tác dụng phụ của thuốc: Một số loại thuốc điều trị các bệnh lý như trầm cảm, bệnh tim mạch (như digoxin), hoặc một số loại kháng sinh có thể ảnh hưởng đến thị lực màu.
• Tiếp xúc hóa chất độc hại: Tiếp xúc lâu dài với một số hóa chất công nghiệp như carbon disulfide hoặc thủy ngân có thể gây rối loạn sắc giác.
• Tuổi tác: Khi lớn tuổi, quá trình lão hóa tự nhiên của mắt cũng làm giảm khả năng phân biệt các tông màu nhạt hoặc gần giống nhau.

MÙ MÀU CÓ CHỮA ĐƯỢC KHÔNG?

     Đây là câu hỏi mà nhiều người quan tâm nhất. Đối với mù màu bẩm sinh, hiện tại y học vẫn chưa có phương pháp chữa trị triệt để. Tuy nhiên, với mù màu mắc phải, việc điều trị nguyên nhân gốc rễ (ví dụ: phẫu thuật đục thủy tinh thể, điều chỉnh liều thuốc) có thể giúp cải thiện tình trạng.

     Tuy không chữa khỏi hoàn toàn, người bị mù màu có thể cải thiện chất lượng cuộc sống bằng các giải pháp hỗ trợ:

• Sử dụng kính lọc màu chuyên dụng: Loại kính này giúp tăng cường độ tương phản giữa các màu sắc, giúp người bệnh phân biệt màu tốt hơn.
• Điều chỉnh môi trường học tập/làm việc: Lựa chọn ánh sáng phù hợp, tránh các tông màu gây nhầm lẫn để giảm khó khăn trong sinh hoạt và công việc.
• Ứng dụng công nghệ: Các ứng dụng trên điện thoại thông minh có thể giúp nhận diện và gọi tên màu sắc, hỗ trợ người mù màu trong cuộc sống hàng ngày.

     Việc phát hiện và can thiệp sớm rất quan trọng, đặc biệt với trẻ em. Chẩn đoán sớm giúp phụ huynh có định hướng nghề nghiệp, học tập phù hợp, tránh những ảnh hưởng tiêu cực đến tâm lý và tương lai của trẻ.

LỜI KHUYÊN CHO NGƯỜI NGHI NGỜ BỊ MÙ MÀU

     Nếu bạn hoặc người thân nghi ngờ có dấu hiệu bệnh mù màu (như nhầm lẫn màu sắc, khó phân biệt biển báo giao thông), đừng chủ quan mà hãy đến các cơ sở nhãn khoa uy tín để được thăm khám.

• Test mù màu Ishihara: Đây là bài test phổ biến và chính xác nhất để chẩn đoán mù màu. Bác sĩ sẽ cho bạn xem một loạt các tấm hình có chứa các chấm màu sắc khác nhau, trong đó có một chữ số hoặc ký hiệu ẩn. Người bình thường sẽ nhìn thấy rõ, nhưng người mù màu sẽ không thể hoặc nhìn sai.
• Thăm khám chuyên sâu: Bác sĩ sẽ kiểm tra toàn diện thị lực và tình trạng mắt để xác định nguyên nhân (nếu là mù màu mắc phải), từ đó đưa ra lời khuyên và hướng điều trị phù hợp.

KẾT LUẬN

     Mù màu không phải là một căn bệnh đáng sợ, nhưng nó có thể gây ra nhiều bất tiện. Hiểu rõ về bệnh nguyên nhân và các giải pháp hỗ trợ sẽ giúp người bệnh tự tin hơn trong cuộc sống. Mặc dù mù màu bẩm sinh không thể chữa khỏi, nhưng việc chẩn đoán sớm và áp dụng các phương pháp hỗ trợ đúng cách sẽ giúp người bệnh hòa nhập một cách hiệu quả, không để tình trạng này ảnh hưởng đến tương lai.

     Nếu bạn còn bất kỳ thắc mắc nào về bệnh mù màu, hãy đến Bệnh viện Mắt Tây Nguyên để được các chuyên gia tư vấn và thực hiện các bài kiểm tra chính xác. Việc chủ động tìm hiểu và thăm khám chính là cách tốt nhất để bảo vệ bản thân và những người thân yêu.